Suikerwijkfeest 2060
Inleiding
Antwerpen-Noord is een superdiverse wijk waar diverse mensen met diverse achtergronden en geloofsovertuigingen samen leven. Veel mensen en gemeenschappen hebben de indruk dat ze niet echt samen leven, maar naast elkaar leven, in verschillende werkelijkheden. Er is relatief weinig interactie, dialoog, samenwerking. Er is relatief weinig kennis over elkaars interesses, noden, behoeften, gewoontes, normen en waarden. Vragen waar wij als initiatiefnemers mee zaten: Hoe kunnen we nieuwe bruggen bouwen tussen verschillende gemeenschappen in Antwerpen-Noord? Hoe kunnen we structureler een gedeelde gemeenschap, eigenaarschap of gedeelde cultuur creëren met wederzijds respect voor elkaars culturen?
Om een antwoord op deze vragen te zoeken, is bij enkele buurtbewoners, Samenlevingsopbouw Antwerpen stad, Oude Badhuis, moskeeën, Zorgbedrijf, CAW, … de idee ontstaan om met wijkbewoners, -comités, moskees, kerken, verenigingen, … samen één groot Suikerwijkfeest te organiseren op één centrale locatie in de wijk. Een Islamitisch feest, een cultuur van voedsel delen, die weinig gekend is bij andere gemeenschappen in de wijk. Tijdens de ramadan zien we de afgelopen jaren al diverse culturen samen komen incl. solidariteit tijdens iftars. Misschien kunnen we die solidariteit tussen gemeenschappen een extra stimulans geven via het Suikerfeest?
De term Suikerfeest is in zowel België als Nederland de meest gehanteerde benaming voor het feest aan het einde van de ramadanperiode. De naam Suikerfeest is afkomstig uit de Marokkaanse en Turkse gemeenschap omdat er veel zoete spijzen worden genuttigd. Minder bedeelden krijgen vaak voedsel en soms kleding van de rijkere, ook is het een plicht om voor de armen te zorgen. Ook betalen ze het hele jaar door armenbelasting. Dat geld wordt dan uitgedeeld aan de armen.
Het Suikerwijkfeest zou plaatsvinden op zaterdag 30 mei 2020. Beoogde locatie was de Handelsstraat. Er was al overleg geweest met moskeeën, handelaren, buurtbewoners. In samenspraak met de Buurtregisseur was de evenementenaanvraagprocedure al gestart. Er was overleg gepland met de betrokken dienst. De communicatiecampagne werd voorbereid.
Door de Coronacrisis werd er roet in het eten gegooid. We hebben samen gezocht naar alternatieven: uitstel tot het Offerfeest eind juli, uitstellen en combineren met ‘Koffie me koekskes (september), een zoom Suikerwijkfeest, middelen Burgerbegroting laten overdragen naar 2021, ... In samenspraak met alle betrokkenen hebben we tijdens de Ramadan een zogenaamde ‘potje buur’ georganiseerd. We riepen buurtbewoners op om voor elkaar te koken. Elke vrijdag van de Ramadan incl. op de dag van het Suikerfeest (zondag 31 mei). Dit werd gecoördineerd vanuit Samenlevingsopbouw Antwerpen stad. Er werd afgesproken om sowieso na de Coronacrisis samen verder te werken aan het Suikerwijkfeest 2021.
Wat hebben we dankzij dit experiment geleerd?
1) Een aantal structuren op wijkniveau (wijkoverleg moskeeën, handelaarsvereniging, wijkoverleg, …) zijn de afgelopen jaren quasi stil gevallen. Er zijn wel veel buurtinitiatieven actief in Antwerpen-Noord. Er is een platform waar sociale professionals geregeld samen komen. Maar op wijkniveau is er relatief weinig structurele dialoog en samenwerking tussen bewoners(collectieven), sociale organisaties, overheden, handelaren,... Nieuwe bruggen en een nieuwe gedeelde samenwerkingsstructuur bouwen in een wijk als Antwerpen-Noord is een intensief, langzaam proces.
2) Diverse buurtbewoners en organisaties (Samenlevingsopbouw, Zorgbedrijf, Oude Badhuis, moskeeën, Buurtregie,…) hebben mekaar gevonden via dit project. Dit nieuw (publiek-collectieve) partnership zal de komende maanden en jaren verder verdiept en verbreed worden. We hopen dat we samen in 2021 een ‘echt’ Suikerwijkfeest kunnen organiseren.
3) In de eerste voorbereidingen (december 2019-begin maart 2020) werd er actief toegestapt naar handelaren, moskeeën, ... Nieuwe bruggen bouwen is een fysiek proces dat in tijden van Corona, lockdown quasi onmogelijk bleek. Mailings, blogs, … en allerhande online communicatie bleken opnieuw weinig doeltreffend. Professionele ondersteuning en begeleiding door wijkopbouwwerkers is noodzakelijk.
4) Vertrouwen komt te voet en gaat te paard. We hebben geleerd dat er verdeeldheid is in de Handelsstraat. De heraanleg van twee jaar geleden heeft geen goed gedaan in het vertrouwen van de Handelaars in het district/stad. Er is (ruimer) een kloof aan het groeien tussen overheden en lokale gemeenschap. Vroeger werd deze unieke lokale economie veel meer ondersteund vanuit de stad (’t winkelend Noord, Tour de Nord, …).
5) Voedsel delen tussen mensen en gemeenschappen vergt ook heel wat aandachtspunten en op te bouwen wederzijds vertrouwen. De jaarlijkse straatbarbeque in de Klipstraat blijkt de laatste jaren effectief te verbinden. Sinds de Turkse buurman achter de BBQ staat… We hadden hier heel wat praktische oplossingen voor gevonden die we wilden uittesten. Moskeeën en verenigingen uitnodigen bijvoorbeeld om voedsel te bereiden en te delen (hierover hebben we meer controle (nodig)). Open oproep om koekjes en gebak te bereiden en te delen (minder controle nodig).
Aanbevelingen voor bewoners, sociale organisaties, handelaren, district, stad, …
1. De wijk in de stad blijft een interessante afbakening voor bepaalde activiteiten; de wijk kan een platform zijn dat diverse buurtbewoners en -initiatieven verbindt (‘wijk als common’). Maar misschien is het interessant/noodzakelijk om eerst kleinschaliger op buurtniveau (‘buurt als common’) te beginnen experimenteren om vervolgens gelijkaardige buurtinitiatieven op wijkniveau te verbinden (‘P2P’). We bevelen aan om volgend jaar misschien eerst kleinschaliger te beginnen experimenteren. Misschien zijn diverse, buurtgerichte iftars/Suikerfeesten op verschillende publieke(re) locaties in de wijk interessant als opstap. Dit is verder te bespreken met de wijk, moskeeën en de partners.
2. We bevelen de lokale handelaren aan om zich sterker te organiseren. Op die manier kunnen ze hun handelsactiviteiten sterker uitbouwen in de wijk, meer wegen op het beleid rond lokale economie, mobiliteit, ruimtelijke ordening, … Het is voor buitenstaanders ook makkelijker om een aanspreekpunt te hebben, handelaren zullen vaker ook betrokken worden bij bepaalde activiteiten. Misschien is een uitwisseling en samenwerking tussen verschillende gelijkaardige handelsverenigingen interessant om van mekaar te leren, elkaar te ondersteunen.
3. Er is meer dialoog, afstemming en samenwerking nodig tussen de stad Antwerpen en het district Antwerpen. Gebundelde krachten, goeie rol- en taakverdeling, complementariteit en subsidiariteit zijn nodig om dit soort commonsgericht, intercultureel opbouwwerk te versterken. We hopen dat de stad en haar negen districten partners van mekaar worden, ondanks de 10 politiek verschillend samengestelde colleges in Antwerpen. Diversiteit in besturen kan een meerwaarde zijn, op voorwaarde dat ze met elkaar in dialoog gaan, onderling afstemmen en samen werken. Stedelijke diensten (Oude Badhuis, Zorgbedrijf Buurtregie, Innovatie en ondernemen, stedelijk moskeeoverleg, Buurtsecretariaat, …) waren in dit experiment sterk betrokken en boden veel ondersteuning. Ook heel wat professioneel opbouwwerk dat vooral door de stad Antwerpen financieel ondersteund wordt. We raden het district Antwerpen aan (zowel ambtenaren als politici) om hier verder onderzoek via overleg met diverse actoren te plegen: hoe zien zij hun ‘partnerrol’, taken en werking mbt (intercultureel) wijkopbouwwerk, commonsgerichte wijkexperimenten? Hoe gaan zij samenwerking met wijken incl. alle diverse actoren in die wijken opbouwen? Wij zijn bereid om hier aan bij te dragen. We pleiten onder andere voor een speciale, interactieve raadscommissie waar bewoners, handelaren, interculturele zelforganisaties, ambtenaren en politici opeen gelijkwaardige manier samen voorstellen gaan formuleren, bespreken, evalueren, ...
4. Er zijn heel wat mensen die alle dagen en/of ikv Burgerbegroting projecten actief en fysiek bruggen bouwen in diverse wijken. We bevelen aan dat die ervaring, kennis, netwerken meer in kaart, samen gebracht, gedeeld, uitgebouwd, gestimuleerd worden. Hier kan het district Antwerpen een rol spelen: een collectief leerproces organiseren/faciliteren op districtsniveau, een ‘lerend P2P netwerk’. De stad Antwerpen zou dit ook op stedelijk niveau kunnen faciliteren.
5. Voedsel is een ideaal middel om te verbinden (al kan het ook verdelen en uitsluiten). We raden iedereen aan in Antwerpen om te experimenteren met het delen van voedsel. Voedsel kan een nieuwe common worden in Antwerpen, het delen van voedsel kan een nieuwe culturele common worden in de stad. De Voedselraad van Antwerpen is hét platform van waaruit dergelijke verbindende voedselinitiatieven gestimuleerd kunnen worden. Wij bevelen de stad aan om deze stedelijke, bottom-up Voedselraad en dit soort deelinitiatieven actief te ondersteunen. We hebben een voorstel voor een vernieuwde stedelijk governancestructuur gebaseerd op het commonsdenken.
6. Van commonsgerichte initiatieven wordt vaak gesteld dat ze intercultureel niet divers zijn. Vaak zijn het peers of gelijkgezinden die zich organiseren rond een gemeenschappelijke nood/behoefte. In dit geval hebben we een collectief opgestart dat etnisch cultureel divers is, maar tegelijkertijd heel gelijkgezind: we delen de behoefte om samen bruggen te bouwen, meer wederzijds vertrouwen, meer interactie, solidariteit. Dit soort interculturele, commonsgerichte experimenten moet ook door de commonsbeweging verder uitgebouwd worden willen ze hun beweging en legitimiteit verdiepen en verbreden.
Koen Wynants is contactpersoon vanuit Commons Lab (koen(at)commonslabantwerpen.org). Het Suikerwijkfeest werd mogelijk gemaakt dankzij de Burgerbegroting van het district Antwerpen.